ROMAN: Forfattaren Dag Solstad døydde den 14. mars 2025. Statusen hans som ein av dei heilt store i norsk samtidslitteratur har eg lenge vore klar over, men forfattarskapet er eg lite kjent med frå før. No som han er borte fyller hyllestane avisspaltene, og det gjer meg jo sjølvsagt nysgjerrig på kva det eigentleg er eg har gått glipp av her. I dag måtte eg vera heime med sjukt barn, og då eg såg denne nette boka (som Marie hadde lånt) ligga på kjøkkenbenken, skjønte eg at eg måtte gripa høvet.

Frå før har eg berre lese Irr! Grønt, og då som del av pensum på nordisk-studiet på Universitet i Bergen. Nokre bilete frå denne romanen sit igjen i meg – ein ung mann som et ei stor mengde egg, den same mannen som held vakt over eit epletre – men noko djupt inntrykk kan eg ikkje påstå at boka gjorde. Det var noko litt fjernt, akademisk, og lite inderleg over skrivestilen til Solstad, og derfor sette eg forfattarskapet på den hylla i mitt mentale bibliotek som er merkt «ikkje noko for meg».

Når eg i dag les Genanse og verdighet, er det med noko av det same inntrykket. Forfattaren har ein stor distanse til romanpersonane sine, det er noko irriterande sjølvmedvite med skrivestilen, og det heile er formidla i ein vagt mannssjåvinistisk tone. Likevel er det god driv i språket, sidene flyt lett, og humoren treffer meg nok meir no enn han gjorde for ti år sidan.

Den største overraskinga når eg no les denne romanen, er likevel at eg på eit vis kjenner meg igjen i hovudpersonen, lektor Elias Rukla. Som høgt utdanna arbeidstakar i ei offentleg stilling, er det noko ubehageleg gjenkjenneleg av Solstads skildring av lektorens arbeidsliv og samtalane på lærarrommet. Rukla skjelver av begeistring over at ein kollega kommer med ein litt høgtsvevande litterær referanse, fordi det røper litt av den felles danninga som preger dei alle, men som ikkje kjem til overflata under alt pratet om gjeld, renter og tv-underhaldning. Når eg les om dette, så går det opp for meg at eg etter kvart sjølv har begynt å likna litt på ein av desse nevrotiske mennene som Solstad skildrar.

Ikkje alt i denne boka interesserer meg. Midtpartiet, med sitt innvikla, men underleg udramatiske trekantdrama, gir meg lite. Likevel er det nok av fornøyelege episodar og skildringar til å gjera boka til ei glede å lesa. Eg tviler på at eg nokon gong kjem til å bli nokon frelst Solstad-disippel, men eg skal nok gjera meg meir kjent med forfattarskapet etter kvart.